Eğitim türleri tüm dünyada yaygın ve örgün eğitim şeklinde ikiye ayrılır. İlk olarak, örgün eğitim nedir? Konusunu özet şekilde ele almak istiyorum. Bilimsel ve kurumsal bir kelimeler yerine daha sade bir tanımlama yapmak istiyorum.
Örgün eğitim, anaokulu, ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite gibi kurumları kapsamaktadır. Belli bir yaş gruplarına, eğitim seviyeleri ve belirlenmiş müfredata göre okullarda öğretim faaliyeti gerçekleştirilmektedir. (1)
Yaygın eğitim, aynı zamanda “hayat boyu öğrenme” anlamına gelir. İnsanlar, hayatları boyunca ihtiyaç duyabilecekleri öğretim ihtiyacını yaygın eğitim yöntemiyle alabilirler. (2)
Örnek olarak, hiç okula gitmemiş bir kişiyi hayal edin. Okuma yazma bilmemesi ve herhangi bir mezuniyet belgesi olmaması oldukça normaldir. Ancak, yaygın eğitim modeli sayesinde bu kişiyi üniversite mezunu yapabilir miyiz? Tabii ki yapabiliriz. Nasıl yapacağımıza bakalım mı? (3)
Hiç okula gitmemiş, okuma yazma bilmeyenler için Halk Eğitim Merkezi’nde okuma yazma kursları bulunmaktadır. Yetişkinlere yönelik 1. ve 2. kademe okuma yazma kursları ile okuma yazmayı öğrenebilirler.
Okuma yazmayı bilen fakat herhangi bir mezuniyet belgesi olmayanlar için okuma yazma tespit sınavı uygulanmaktadır. Okuma-Yazma 2. kademe tespit sınavını başarıyla geçenlere ilkokul diploması verilmektedir. İlkokul diplomasına sahip olduğumuz için artık Açık Öğretim Ortaokulu ve devamında Açık Öğretim Lisesi’ne devam edebiliriz. (4)
Yaygın Eğitim Kurumları Nelerdir?
HEM kursları başta olmak üzere Açık Öğretim ve Olgunlaşma Enstitüsü, yaygın eğitim kurumları arasında önde gelenlerdendir.
Aynı zamanda, belediyelerin düzenlediği meslek edindirme kursları ve özel kurumlarda, yaygın eğitim kapsamı içinde yer almaktadır.
Halk Eğitim Merkezi Kursları
Bir asra yaklaşan tarihi geçmişi ile Halk Eğitimi Merkezi Kursları, Türkiye’nin her yerinde 900’den fazla şube ile hizmet vermektedir. 75 alanda, 2610 tanesi mesleki, 1139 tanesi de genel branşlar olmak üzere toplamda 3749 branş seçeneği bulunmaktadır.
Halk Eğitim Merkezi kursları, yılın 12 ayı kayıt imkanı sunmaktadır. Katılmak istediğiniz branş için ön başvuru yapabilir veya başlaması planlanan branşlardan birine kayıt olabilirsiniz. Örneğin, Ankara’nın önemli kurslarından biri olan Çankaya Halk Eğitim Merkezinde başvuruya açık yüzlerce branş bulunmaktadır.
HEM’de, yakın zamanda başlaması planlanan kursları görmek için e-Yaygın sistemini kullanabilirsiniz. Aşağıda yer alan bağlantı çok işinize yarayacaktır. https://e-yaygin.meb.gov.tr/pageKurslar.aspx
Lise mezunları için DYK (Destekleme ve Yetiştirme Kursları) sunmaktadır. Üniversite sınavlarına hazırlanan lise mezunları, Halk Eğitimi Merkezlerinde ücretsiz eğitim alabilir.
Açık Öğretim
Yaygın eğitim kurumları arasında en sevilen kurumlardan biri Açık Öğretim’dir. Örgün eğitim yaşını geçtiği için artık ortaokul veya liseye devam etme imkanı olmayanlar için, yaşları kaç olursa olsun yarım kalan öğrenimini tamamlama ve üniversite mezunu olma fırsatı bulabilir.
Açık öğretim okulunun en güzel yönlerinden biri de çeşitli nedenlerle tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunanlar için ortaokul ve lise öğrenimlerini devam ettirebilir.
Açık Öğretim Ortaokulu, ortaokulu yarıda bırakanlar, ilkokul mezunları ve hatta okuma-yazma 2. kademe belgesi olanlar için ortaokul mezunu olma imkanı sunmaktadır.
Her yıl 3 farklı tarih aralığında düzenlenen Açık Öğretim Ortaokul kayıtlarını kaçırmamalısınız. Kayıtların başlaması ile birlikte, yanınızda ilkokul diploması, terk belgesi veya okuma yazma belgesi ile birlikte biyometrik fotoğrafınızı alarak size en yakın HEM’e müracaat edebilirsiniz.
Açık öğretim kayıtları ne zaman başlıyor? Diye merak edenler için sitemizde, Açık Öğretim kayıt tarihleri ile ilgili güncel bir sayfa yer almaktadır.
Yılda 3 defa düzenlenen sınavlardan her dersten not olarak 45 almanız başarılı olmanız için yeterlidir. Başarılı olduğunuz taktirde 1 veya 1,5 yıl içinde ortaokul mezunu olabilirsiniz.
Açık Öğretim Lisesi, Ortaokul mezunları ile lisenin herhangi bir kademesinden ayrılmış bireyler için lise mezunu olma fırsatı sunulmaktadır. Ayrıca, şartları karşılayanlar için örgün eğitimden açık öğretime geçiş imkanı da bulunmaktadır.
Aynı şekilde her yıl 3 farklı zaman aralığında gerçekleşen Açık Öğretim Lisesi kayıtları için size en yakın HEM’e öğrenim belgesi ve biyometrik fotograf ile müracaat etmelisiniz.
Açık öğretim mezunu olmak için gereken 170 kredi puanına ulaşmalısınız. Sınavlar, maksimum 12 dersten oluşur ve her dersin kredi notu farklıdır. Örneğin, Matematik dersi 6 kredi verirken, Türk Dili ve Edebiyatı dersinde başarılı olmanız halinde 5 kredi kazanırsınız.
Sınavlarda kazanabileceğiniz maksimum kredi 35’tir. Yani, mezun olmak için minimum 5 dönem boyunca sınavlara girmeniz gerekir. Bu süreç ortalama olarak 2 yıl sürer ve ardından mezun olabilirsiniz.
Olgunlaşma Enstitüsü
Olgunlaşma Enstitüleri, 2 yıl süren kesintisiz bir öğretim programı sunarak yetişkin bireylerin kişisel gelişimlerine katkı sağlamayı amaçlayan kurumlardır. Türk kültürünün araştırılması ve gelecek nesillere aktarılması için çalışmalar yaparlar.
Olgunlaşma Enstitüleri Türkiye genelinde 29 farklı ilde bulunmaktadır. Bu enstitülerde çeşitli alanlarda eğitimler verilir ve yetişkinlerin bilgi, beceri ve kültürel gelişimlerine katkıda bulunulur. Daha fazla bilgi için “Olgunlaşma Enstitü Nedir?” başlıklı yazınızı inceleyebilirsiniz.
Mesleki Eğitim Merkezi
Geçmişte çıraklık okulu olarak da bilinen, Mesleki Eğitim Merkezi, kısmen örgün kısmen yaygın eğitim sayılır. 4 Yıllık eğitim modeline geçmesi ve mezunları; meslek lisesi mezunu diploması sahibi olması nedeniyle örgün eğitim statüsüne katıldı.
Kalfalık, ustalık ve usta öğretici belgeleri almak isteyenler içinse halen yaygın eğitim olarak kabul edilir.
Meslek Edindirme Kursları
MEB’e bağlı yaygın eğitim kurumlarına ek olarak, yerel yönetimlere (il ve ilçe belediyelerine) ait meslek edindirme kurumları bulunmaktadır. il ve ilçe halkına genel ve meslek edindirme kursları sunmaktadır.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, geçtiğimiz yıllarda, “Türkiye’nin en Büyük Halk Üniversitesi” olarak anılan iSMEK (Enstitü İstanbul İsmek), 1996 yılından beri İstanbul’un her noktasında ücretsiz öğretim faaliyetı sunmaktadır.
Ankara Büyükşehir Belediyesi ve Gazi Üniversitesi, bazı illerde yerel yönetim ve kentin eğitim kurumları ile işbirliği yapılmaktadır. Örneğin, Ankara Büyükşehir Belediyesi, Gazi Üniversitesi işe birlikte BELTEK Kurslarını yürütmektedir. 17 Yaş üzeri bireyleree yönelik 2 ve 3 aylık kurslar sunmaktadır.
Konya Büyükşehir Belediyesi, 2004 yılından bu yana Konya il merkezi ve ilçelerinde yaşayan yaklaşık 2,5 milyon insan için ücretsiz kurs desteği sağlamaktadır. KOMEK olarak kısaltılan (Konya Büyükşehir Belediyesi Meslek Edindirme Kursları), 7’den 70’e herkese kurs fırsatı sunmaktadır.
Ayrıca, Konya dışında yaşayan çocuklar ve yetişkinler için Komek Uzaktan Eğitim Uygulaması (KUZEM) fırsatlarından yararlanabilirsiniz.
Komek kursları ve kayıt tarihleri ile ilgili detaylara yine sitemizden ulaşabileceğinizi belirtmek istiyorum.
Tabii ki sadece büyükşehirler veya iller değil, bazen ilçe belediyeleri de çok severek katılacağınız eğitim faaliyetleri gerçekleştirmektedir. Örneğin, Üsküdar Belediyesi, ÜSGEM, ÜSMEK gibi eğitim kurumları ile Üsküdar’da yaşayanlara ücretsiz eğitimler vermektedir.
Yaygın Eğitim Kurumları Ücretli mi?
Halk Eğitim kursları ücretsiz olup bağış yapmak isteyenler katkı sağlayabilir. Açık Öğretim sınav sistemi ise sınava katılmak istediğiniz dönemlerde sınav harcını ödemek gerekir. Belediyelerin sağladığı kurslardan herhangi bir ücret talep edilmez.
REFERANSLAR
- Fidan, N. (1986). Okulda öğrenme ve öğretme.
- SAMANCI, O., & OCAKCI, E. (2017). Hayat boyu öğrenme. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 711-722.
- Gökçe, N., & YILDIZ, A. (2018). Türkiye’de okuma-yazma bilmeyen kadınlar ve okuma-yazma kurslarına katılmama nedenleri:“Ne edeyim okumayı, hayatım mı değişecek?”. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(6), 2151-2161.
- Çam Tosun, F., & Bayram, A. (2015). Açık öğretim lisesinde artış: Kadın öğrenciler.