Mantar Yetiştiriciliği Hakkında Merak Edilenler

Önümüzdeki günlerde başlaması planlanan mantar yetiştiriciliği kurslarını aşağıda yer alan listeden görebilirsiniz. Kurs listesi sürekli güncellenmektedir.

Son yıllarda en kazançlı iş kollarından biri haline gelen mantar yetiştiriciliği, sanıldığı kadar zor değildir. Hiçbir deneyimi olmayan biri bile kolaylıkla yapabilir. Çünkü nasıl yapıldığını öğrenebileceğiniz birçok kurs bulunmaktadır. Hem de bu kurslara herhangi bir ücret ödemeden katılabilirsiniz.

Projenin Amacı

Günümüzde mantar sevmeyen insan yoktur. Protein, mineral, folik asit ve B, C vitamini açısından oldukça zengin olan bu bitki, sofralardan eksik edilmemelidir. Özellikle sonbahar ile başlayan nemli süreç, ülkemizin birçok yerinde mantar toplama keyfi yaşatır. Ancak bu keyifli aktivite aynı zamanda tehlikeli de olabilir. Çünkü birçok mantar türü zehirlidir ve bunları ayırt etmek neredeyse imkansızdır.

Dünya genelinde 69.000 farklı tür bulunmaktadır. Bunların büyük bir bölümü, ölümcül olabilecek kadar zehirlidir ve böbreklerin yavaş yavaş iflas etmesine sebep olabilir. Bu nedenle devletimiz, doğal ve zehirsiz olan kültür mantarı yetiştiriciliğine önem veriyor ve üretimi teşvik ediyor. İlk olarak Fransa’da başlayan bu üretim, Türkiye’de de yaygınlaşmaya devam ediyor.

Mantar Yetiştiriciliği Kursu Nerede?

Türkiye’nin dört bir yanında mantar yetiştiriciliği kursları bulabilirsiniz. Bu kurslar, başta Halk Eğitimi Merkezleri olmak üzere, Tarım ve Orman Bakanlığı ve yerel yönetimler tarafından düzenlenmektedir. Bu eğitimlerle hiçbir deneyimi olmayan kişiler bile mantar yetiştiriciliği konusunda bilgi sahibi olabilir ve kendi üretimlerini başlatabilirler.

Halk Eğitim Merkezi Kursları

Ücretsiz mantar yetiştiriciliği kursları için önerim, Türkiye’nin 81 ilinde ve tüm ilçelerinde bulunan Halk Eğitimi Merkezleridir. Bu merkezler belirli zaman aralıklarında kurslar düzenlemekte, ayrıca en az 12 kişinin talep etmesi durumunda özel kurslar da açabilmektedir.

E-Yaygın Üzerinden Kurs Başvurusu Nasıl Yapılır?

1. İlk olarak E-Yaygın sitesine gidiyoruz. https://e-yaygin.meb.gov.tr/
2. Sitede “e-Devlet Girişi” butonuna tıklayarak e-Devlet şifreniz ile giriş yapabilirsiniz.
3. Giriş yaptıktan sonra “Öğrenci İşlemleri” menüsüne tıklamanız gerekiyor.
4. Ardından “Kullanıcı İşlemleri” ve “Kurs İşlemleri” şeklinde iki menü çıkacaktır. Buradan “Kurs İşlemleri” menüsüne tıklayınız.
5. Açılan yeni sayfada “Kursa Ön Başvuru Yap” linkine tıklayınız.
6. Kurs Arama formu açılacaktır. Burada il, ilçe veya kurs adı yazarak arama yapabilirsiniz. Kurs adı kısmına “mantar” yazıp “Ara” butonuna tıklamanız, önümüzdeki günlerde başlayacak olan kursları listelemenizi sağlayacaktır.
7. Arama sonuçlarından ilginizi çeken kursa başvurunuzu kolayca yapabilirsiniz.

Enstitü İstanbul İSMEK (İstanbul)

İstanbul’da mantar yetiştiriciliği kursları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kursları (Enstitü İstanbul İsmek) tarafından sunulmaktadır. 1994 yılından beri hizmet veren İSMEK, Bahçecilik alanında çeşitli eğitimler düzenlemekte olup, mantar yetiştiriciliği de bu kursların arasında yer almaktadır.

Şu an belirli şubelerde verilen bu eğitim, talebe bağlı olarak daha fazla şubede de verilebilir. İSMEK’in bu branşı hakkında daha fazla bilgi almak ve online başvuru yapmak için İSMEK’in resmi web sitesini ziyaret edebilirsiniz. https://enstitu.ibb.istanbul/portal/egitim_detay.aspx?BransCode=2881 İstanbul’da mantar yetiştiriciliği kursu için elbette Halk Eğitimi Merkezlerinden de yararlanabilirsiniz.

Konya (Komek Kursları)

Konya’da mantar yetiştiriciliği kursları için Konya Halk Eğitimi Merkezleri ve Konya Büyükşehir Belediyesi Meslek Edindirme Kursları (KOMEK) düzenlemektedir. Konya il merkezi ve tüm ilçelerinde bulunan KOMEK kursları, 18 yaş ve üzeri bireyleri bu eğitimlere davet etmektedir. https://www.komek.org.tr/bransdetay.php?BransID=548&AlanID=75&lng=tr (Diğer eğitimlerde alt yaş sınırı 16’dır.)

KOMEK kayıt işlemleri her yıl bahar, güz ve yaz dönemi olmak üzere üç farklı tarih aralığında yapılmaktadır. Kayıt zamanını kaçırmamak için sitemizde yer alan (Komek kayıt tarihleri) ile ilgili yazıya göz atabilirsiniz.

KO-MEK (Kocaeli)

Türkiye’nin önemli sanayi kentlerinden biri olan Kocaeli’de de mantar yetiştiriciliği eğitimleri mevcuttur. Kocaeli Halk Eğitimi Merkezi’nin yanı sıra Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin sunduğu ücretsiz kurslardan yararlanabilirsiniz. Kısa adı KO-MEK olan (Kocaeli Büyükşehir Meslek ve Sanat Eğitimi Kursları) tarım teknolojileri alanında verilen eğitimlerden biri de mantar yetiştiriciliğidir. Başvurular sürekli açık olup, internet sitesi üzerinden ve kurs merkezlerinde bizzat yapılmaktadır. https://www.komek.org/branslar/bransdetay/855/mantar-yetistiriciligi

ATASEM (Antalya)

Turizmin gözde kentlerinden biri olan Antalya, tarım alanlarıyla da dikkat çekiyor. Şimdi mantar yetiştiriciliği ile farklı bir kazanç imkanı sunuyor. Antalya’da bu eğitimi, Halk Eğitimi Merkezleri’nin (HEM) yanı sıra Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin sağladığı meslek edindirme kurslarında da bulabilirsiniz. Kısa adı ATASEM olan (Antalya Büyükşehir Belediyesi Atatürk Sanat Eğitim Merkezi), tarım teknolojileri alanında eğitim verilen kurslardan biri mantar yetiştiriciliğidir.

İŞKUR (Türkiye Geneli)

Türkiye İş Kurumu, kısa adıyla İŞKUR, insanların iş bulmasını kolaylaştıran, işsiz kaldıklarında onlara işsizlik maaşı vererek destekleyen bir kurumdur. Son zamanlarda meslek edindirme kursları ile de dikkat çekiyor. İhtiyaç halinde açılan bu kursları İŞKUR’un internet sitesinde görebilirsiniz. Bunun için aşağıda yer alan bağlantıya tıklayarak İŞKUR’un kurs arama sayfasına gitmelisiniz.

Açılan sayfada il, ilçe gibi seçenekler bulunuyor. Burada hızlıca sonuçları görmek için Meslek kısmına “mantar” yazmanız yeterli olacaktır. Size burada üç farklı seçenek sunulacaktır:

• Mantar Teknikeri
• Mantar Toplayıcısı
• Mantar Yetiştiricisi

Bu üç seçenekten size uygun olanı seçerek ‘Ara’ butonuna tıklayınız. Türkiye genelinde açılması planlanan kursları görebilirsiniz. Her zaman kurs olmayabilir. O nedenle belirli zaman aralıklarında mutlaka kontrol etmelisiniz. Kurs listesi günlük olarak değişmektedir.

Mantar Yetiştiriciliği Kursu Kaç Saat Sürüyor?

Arkadaşlar, bugün mantar yetiştiriciliği kurslarının eğitim içeriğine dair detaylara bakacağız. İlk olarak eğitim süresine değinelim. İlk başladığında 192 saat olan kurs süresi, şimdi 88 saate indirildi ve 3 modüle bölündü:

1. İş Sağlığı ve Güvenliği (16 Saat)
2. Mantar Üretim Ortamları (36 Saat)
3. Mantar Üretimi (36 Saat)

Üretim Tekniklerinin Araştırılması: Eğitimin ilk aşamasında, üretime geçmeden önce gerekli olan koşullar ele alınmaktadır. Bu aşamada, uygulamanın yapılacağı alan, ışık ve nem gereksinimi ile gerekli malzemeler öğrenilecektir.

Toprak (Kompost) Hazırlığı: Eğitimin ilerleyen aşamasında kompost hazırlanması süreci başlar. Organik, inorganik ve tampon olmak üzere 3 gruba ayrılan kompost işlemi, mantar yetiştirilecek toprağın hazırlanmasıdır.

Organik Kompost İçin Gerekli Maddeler: Anadolu’da kolayca bulunabilen buğday, çavdar, çeltik sapları, mısır sap ve koçanları ile pirinç kavuzu ve çayır otları kullanılır. Hayvansal kompost maddelerinde taze at gübresi, tavuk, güvercin, koyun ve keçi gübreleri tercih edilir.

İnorganik Kompost: Kimyasal madde kullanımı olan bu yöntemde, amonyum nitrat, sülfat, üre ve potasyum nitrat gibi azotlu gübreler kullanılmaktadır. Ancak sağlık açısından organik maddelerin kullanımı tavsiye edilir.

Tampon Kompost: Bu aşamada kompostun pH değerini ayarlamak için kireç, mermer tozu ve alçı gibi malzemeler kullanılır.

Pastörizasyon: Kompost hazırlama işleminden sonra sterilizasyon eğitimine geçilir. Kompostun %70-%80 nemli tutulduğu bu aşamada, pH seviyesi 8’e ayarlanır. Mantar yetişmesinde en önemli husus olan nem, güneş ışığından bağımsızdır.

Pastörize Süreci ve Bitişi: Hazırlanan kompost türüne göre pastörize süreci farklılık gösterir. Hayvansal maddelerden özellikle at gübresi ile hazırlanan kompost 10. gün, bitkisel maddelerden buğday ve çeltik sapından elde edilen kompost ise 16. günde sterilizasyon aşamasına geçer. Bu süreçte, mantar misellerine zarar verebilecek maddeler ve hastalıklar yok edilir. Sterilizasyon sürecinin sonunda amonyak kokusunun tamamen yok olduğundan emin olunmalıdır.

Türkiye’de Hangi Mantar Türleri Yetiştiriliyor?

Türkiye’de 1970’lerde başlayan kültür mantarı yetiştiriciliği, özellikle 2004 sonrasında hızla gelişme göstermiştir. En yaygın üretilen tür olan Agaricus Bisporus, tamamen beyaz renkte ve 5-10 cm büyüklüğünde şapkalı bir bitkidir. Yolculuk esnasındaki dayanıklılığı sayesinde en kolay satılan türlerden biridir.

Sonbahar mevsiminde toplanan kanlıca mantarı, genellikle Kastamonu ve Sinop gibi illerde yoğun olarak bulunur ve İstanbul gibi büyük şehirlere getirilip pazarlarda satılır. Taşınma sürecinde yeşil pas gibi bir renk alması, zarar görmüş olmasından kaynaklanır; bu durumu bilmeyenler, kanlıca mantarından çekinirler. Agaricus Bisporus ise, taşıma ve market raflarında günlerce beklemesine rağmen zarar görmemektedir. Lifli yapısı nedeniyle kabızlık problemi olan kişilere düzenli tüketimi önerilir.

İstiridye mantarı, son yıllarda üretilen popüler türlerden biridir. Adını doğal ortamda kavak ağacı kökünde yetişmesinden alır. Kavak ağaçları, inşaat için yetiştirildiği ve çatılarda sıkça kullanıldığı için, 15-20 metre uzunluğa ulaştığında kökü 20-30 cm kalacak şekilde kesilir ve bu kesim sonrası kök kısmında mantarlar çıkmaya başlar. Bunları yüzeysel olarak kestiğinizde, 1 hafta içinde yeniden oluşur. İstiridye mantarının ana kaynağı bu ağaç kökleridir ve üreticiler genellikle kök ile üretim yapmaktadır.

Mantar Yetiştiriciliği Kursu Ücretsiz mi?
Bu kurslar, Halk Eğitim Merkezi, İŞKUR, İSMEK, KO-MEK, ASMEK gibi birçok kurum tarafından düzenlenmektedir. Halk Eğitim Merkezi dışındaki tüm kurumlar genellikle ücretsiz eğitim sunmaktadır. Halk Eğitim Merkezleri de ücretsizdir; ancak yönetmelikte “durumu iyi olan bağış yapabilir” şeklinde bir ibare bulunduğu için, bazı şubeler ücret talep edebilir.

Devlet Desteğinden Nasıl Yararlanılır?
Bu iş alanını, kendi tüketiminiz için değil, bir iş olarak düşünüldüğünde daha mantıklıdır. Eğitimlerin yanı sıra, üretim tesisi kurmak için devlet desteklerinden de yararlanabilirsiniz. Burada bahsedilen tesis, 2-3 oda büyüklüğünde bir yer olabilir. Bu şekilde mantar yetiştiriciliği hem bir meslek hem de kazanç fırsatı olarak değerlendirilebilir.

SIK SORULAN SORULAR

Hemba’da mantar yetiştiriciliği kursu var mı? Halk Eğitimi Merkezleri Bilişim Ağı (HEMBA) üzerinden şu an için mantar yetiştiriciliği kursu bulunmamaktadır. Bu tür eğitimler genellikle yüz yüze gerçekleştirildiği için, HEMBA üzerinden tarım alanında eğitimler henüz sunulmamış olabilir.

1. Eren, E., & Pekşen, A. (2014). Türkiye’de kültür mantarı üretimi, sorunları ve çözüm yolları. 1. Ulusal Mikoloji Günleri (1-4 Eylül 2014) Özet Kitabı, (s 29).
2. EREN, E., ÇETİN, M., TÜRKLER, L., & ÖZ, O. (2011). KÜLTÜR MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE İKLİMLENDİRME VE OTOMASYON.
3. Gezer, K., Kaygusuz, O., Bayuk, B. G., Kaygusuz, R., & Akgün, S. (2016). Bazı aromatik bitki atıklarının Pleurotus ostreatus (Jacq.) P. Kumm.(kayın mantarı) yetiştiriciliği üzerine etkisi. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 4(3), 204-207.